Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Özbekistan’ın Semerkand kentinde düzenlenen “Türkistan – Avrupa Birliği” zirvesinde, Avrupa Birliği ülkelerine yönelik ihracat potansiyelini artırmak istediklerini açıkladı. Tokayev, 175 farklı ürün kategorisinde toplam değeri 2 milyar doları aşan bir ihracat artışı hedeflediklerini belirtti. Ayrıca, Hazar üzerinden geçen Tengiz–Novorossiysk petrol boru hattı (Kazakistan Petrol Taşımacılığı Konsorsiyumu) için Avrupa’nın verdiği desteğe teşekkür etti. Tokayev, bu güzergahın istikrarla çalışması kadar, alternatif enerji ve hammadde ulaştırma rotalarının geliştirilmesinin de önemini vurguladı.
“BU SAVAŞ TÜRKİSTAN’IN SAVAŞI DEĞİL”
Türkistan uzmanı siyaset bilimci Arkadiy Dubnov, toplantının ardından yaptığı değerlendirmede, Kazakistan ve Özbekistan’ın Ukrayna-Rusya savaşına yönelik tutumlarının yeniden vurgulandığını belirtti. Dubnov’a göre Tokayev ve Mirziyoyev, Avrupa liderlerine Ukrayna’daki savaşın Türkistan ülkelerinin meselesi olmadığını net şekilde ifade etti. “Bu savaş ne Kazakistan’ın ne de Özbekistan’ın savaşı” diyerek pozisyonlarını bir kez daha ortaya koydular.
Tokayev’in “Küresel istikrarsızlık çağında, dünya olaylarını değerlendirirken sağduyu ve sorumlulukla hareket etmek gerekir” ifadeleri, bölgenin tarafsızlık anlayışını yansıtıyor. Dubnov’a göre, Türkistan ülkeleri, Kremlin’e karşı cephe almanın bu coğrafyaya zarar vereceğini, hatta “kendi ayaklarına sıkmak” olacağını düşünüyor.
TÜRKİSTAN’DA YENİ BİR VİZYONUN AYAK SESLERİ
Semerkand zirvesinin diğer “Türkistan+” formatındaki zirvelerden farkı, Avrupa Birliği’nin bu kez bölgeye daha stratejik yaklaşması oldu. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in de yer aldığı toplantıda, Türkistan’ın doğalgaz, petrol, uranyum gibi kaynaklarının yanı sıra, lojistik potansiyeli de masaya yatırıldı. Kuzey-Güney ve Doğu-Batı ekseninde geçiş sağlayan ülkelerin önemi, Avrupa için artık daha belirgin hale geliyor.
Dubnov, Brüksel’in Türkistan coğrafyasını ekonomik sürdürülebilirlik için bir “dayanak noktası” olarak konumlandırmaya başladığını ifade etti. ABD’de Donald Trump’ın yeniden yükselen siyasi etkisi ve Batı ittifakındaki çatlaklar, AB’yi yeni tedarik ve diplomasi alternatifleri aramaya yönlendiriyor.
AB’den Türkistan’a tarihi yatırım hamlesi
ZİRVE, SİYASİ GÖVDE GÖSTERİSİ DEĞİL, İŞ BİRLİĞİ FUARIYDI
Uzmanlar, zirveyi siyasi bir gövde gösterisinden çok bir “bölgesel başarılar sergisi” olarak nitelendiriyor. Dubnov, Semerkand buluşmasını bir tür “Türkistan VDNH’si” olarak tanımlayarak, ülkelerin enerji, gıda ve transit taşımacılığındaki kabiliyetlerini Avrupa’ya sergilediklerini dile getirdi. Bu sayede, sadece mevcut siyasi gerginliklerden uzak durulmadı, aynı zamanda Türkistan ülkeleri ekonomik olarak Avrupa ile yeni bir iş birliği modeline adım atmış oldu.
İKLİM KRİZİ DE GÜNDEMDEYDİ
Zirve kapsamında düzenlenen “Küresel İklim Tehditleri Karşısında Türkistan” konulu uluslararası konferansta ise bölgeyi etkileyen çevresel sorunlar ele alındı. Tokayev, konuşmasında, Türkistan’da küresel ortalamanın iki katı hızla yükselen sıcaklık artışına dikkat çekti ve çevresel iş birliğinin artırılması gerektiğini ifade etti.
